Enkele van de meest beroemde Elzas wijnen worden gemaakt bij Domaine Marcel Deiss door Jean-Michel Deiss, één van de voorlopers in de biodynamische beweging (sinds 1998 gecertificeerd). Het wijnhuis is opgericht in 1947 door Jean-Michel’s vader Marcel Deiss nadat hij na de tweede wereldoorlog terugkeerde naar zijn geboorteplaats Bergheim. Wijnbouw binnen de familie is echter terug te voeren tot 1744. Vandaag de dag bezit het wijnhuis 27 hectare aan wijngaarden (verdeeld over negen dorpen) en produceert het zo’n 120.000 flessen per jaar. Sinds 2008 richt Jean-Michel zich volledig op het wijngaardbeheer. Zijn zoon Matthieu is verantwoordelijk voor het wijn maken, hij heeft ervaring opgedaan bij Stéphane Derencourt in Bordeaux en Jeffrey Grosset in Australië. In de jaren 90 maakte Jean-Michel twee belangrijke keuzes. De eerste was om het wijnhuis om te vormen naar biodynamische wijnbouw, een keuze die tegenwoordig door veel van de beste wijnbouwers wordt gedeeld. De tweede, meer radicaal, was het negeren van het idee dat Alsace wijnen uit één druivenras worden geproduceerd. Hij plantte tot dertien verschillende druivenrassen in zijn wijngaarden, waarna ze gelijktijdig geoogst en gevinifieerd werden. Volgens Jean-Michel was dit in vroegere tijden heel normaal. Het uitgangspunt is dat het terroir terug te proeven is in zijn wijnen. De druiven spelen hierbij een ondergeschikte rol, ze zijn slechts een middel om de expressie van een plaats tot uiting te brengen. Of Zoals Jean-Michel Deiss het stelt: “Ik kwam tot het besef dat terroirexpressie in onze wijnen een plicht is en geen keuze. Terroir houdt geen rekening met de goedkeuring van je smaak. De grote terroirs dringen gewoon een bepaalde smaak op. De Elzas is rijk aan grote terroirs, en niet alleen de Grand Cru’s”. In 1993 kreeg de wijn afkomstig van zijn Burg wijngaard veel kritiek te verduren omdat het niet als Riesling smaakte. “Dat was een openbaring. Ik verwijderde het druivenras van het etiket. Ik realiseerde me dat de druif in een wijngaard een ingrediënt is maar geen maaltijd. Mijn taak was om te precieze smaak van Burg te herleiden in plaats om te focussen op het element de druif”. Vanaf dat moment werden er meerdere druivenrassen in dezelfde wijngaard geplant, wat volgens Jean-Michel slechts een terugkeer is naar de wijnbouw van 100 jaar geleden. “Het concept van een pure mono cepage wijn is relatief nieuw. Het cultiveren van een fantastische wijngaard is het geloof in het continueren van 1000 jaar wijnbouw op dezelfde plaats. Daarom is het verkeerd om historie van een unieke plaats te transformeren naar ‘Riesling’. Dat wil niet zeggen dat ik niet de waarde van druivenrassen zie. Zo heb ik ervoor gezorgd dat de zeldzame druivenras Sylvaner Rosé voor uitsterven is behoud. Tegenwoordig mag dit druivenras tot 10% van een ‘mono cepage’ wijngaard uitmaken. Maar dat staat haaks op mijn idee van ‘field blends’. Ze wordt gebruikt voor zekerheid. Als het ene druivenras in een jaar niet rijp kan worden dan kan een andere dat wel. Mijn idee van field blends is anders. Ik leidt mijn wijnstokken zo dat ze gelijktijdig rijpen, zodat ze samen worden geplukt om vervolgens samen gevinifieerd te worden. Mijn wijnen zijn daarom geen blends. Het is het terroir dat de condities schept om dit mogelijk te maken”. Het is moeilijk te begrijpen dat de verschillende cycli van de druivenrassen zo uniform kan zijn. Er zijn veel wijnmakers die er de uitspraken hierover sceptisch ontvangen, waaronder Olivier Humbrecht van Zind-Humbrecht. Jean-Michel is voor veel uitgemaakt, eigenwijs, rebel, terroirist, geniaal en dwaas. Feit blijft dat bij Domaine Marcel Deiss fantastische en unieke wijnen worden gemaakt die ondanks alles zeer toegankelijk zijn en een breed publiek aanspreken.
De Elzas staat bekend om zijn diversiteit aan bodem typen en daarmee terroirs. De juiste balans tussen terroir en druivensoort is hierbij belangrijk. In tegenstelling tot de meeste wijngebieden in Frankrijk, zien dat de wijnen in de Elzas worden gemaakt van één druivenras waarbij dat druivenras ook op het etiket wordt vermeld. In de loop van de jaren zijn bepaalde druivenrassen synomiem geworden voor een bepaalde wijngaarden. De expressie van die combinaties geven de Elzas zijn internationale bekendheid om zijn stijl en klasse. Oorspronkelijk wordt de AOC Alsace Grand Cru alleen toegekend aan wijnen gemaakt van één van de volgende druivenrassen Riesling, Gewürztraminer, Pinot Gris of Muscat. Waarbij het gebruikte ras op het etiket wordt vermeld. Deiss simpelweg negeerde deze regels wat uiteindelijk in 2007 leidde tot de mogelijkheid om voor twee van de 51 Grand Cru’s meerdere druivenrassen te gebruiken. Het betreft de wijngaarden Altenberg de Bergheim en Kaefferkopf. Voor de overige 49 Grand Cru’s is dit nog niet toegestaan maar dat weerhoudt Deiss er niet van om zijn blends afkomstig van Mambourg en Schoenenbourg onder het Grand Cru label uit te brengen.
